| | | | | | NIEUWE VOORZITTER Rvt Jeroen Recourt over zijn rol als toezichthouder | | | | | | FAMILIE Ethicus Katja ten Cate over de invloed van naasten | | | | | SAVE THE DATE Agenda Vriendenbijeenkomsten 2026 | | | | | | |  | | | Sonja Kersten stopt als bestuurder Expertisecentrum Euthanasie.
“We maken elke dag de moeilijkst denkbare keuzes, die niet gemakkelijker worden door demografische en politieke ontwikkelingen, de druk op de zorg en de krappe arbeidsmarkt.” Sonja Kersten (51) kijkt terug op vijf jaar Expertisecentrum Euthanasie.
Toen haar vader vasculaire dementie en alzheimer kreeg, schreef hij een gedetailleerde euthanasieverklaring. “Met mij sprak hij erover. Hij zei dan ‘Son, jij kent al die mensen, kun jij voor mij zorgen?’ Maar wat we vaak zien, ook mijn vader verlegde zijn grenzen en ging tegelijkertijd snel achteruit. Uiteindelijk belandde hij in een kleinschalig verpleeghuis met uitstekende zorg, waar hij is overleden aan een hartaanval. Ik had me zijn dood heel anders voorgesteld, veel minder abrupt. Maar ik ben ook dankbaar dat hij niet langer hoefde te lijden. Hij is nog overal om me heen. Hij was trots op me toen ik vijf jaar geleden vertelde dat ik bestuurder bij Expertisecentrum Euthanasie werd. Ik weet zeker dat hij net zo trots op me zou zijn geweest nu ik bestuurder word bij Stichting Matchis, de stamceldonorbank van Nederland.” | | | | | | | | In de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl), ‘de euthanasiewet’, is geen rol weggelegd voor de familie van de patiënt. Dit heeft de wetgever bewust gedaan; het gaat immers enkel om de patiënt zelf. Toch?
In de praktijk speelt familie juist vaak wel een grote rol. Uiteraard vaak op een positieve, ondersteunende manier, maar geregeld ook op zo’n manier dat zorgverleners zich voor ethische dilemma’s geplaatst zien. Zo komt het bijvoorbeeld voor dat kinderen (of ouders als het om jongere patiënten gaat) niet achter het euthanasieverzoek staan, of niet op één lijn zitten en het euthanasieverzoek binnen de familie voor verdeeldheid zorgt. Je zou kunnen denken: vervelend, maar als zorgverlener niet jouw probleem; je hebt immers enkel met de patiënt te maken. Toch worstelen zorgverleners hier erg mee. In sommige gevallen is dit zelfs reden om de euthanasie niet uit te voeren.
Maar ook afwezige familieleden kunnen paradoxaal genoeg voor moeilijke situaties zorgen. Patiënten die in hun leven gebrouilleerd zijn geraakt met hun kinderen (of met hun ouders als het om jongere patiënten gaat) en deze niet wensen te betrekken in het euthanasietraject, soms zelfs niet willen dat ze überhaupt weet hebben van het traject en het aanstaande overlijden van hun vader of moeder (of kind). Ook hier worstelen zorgverleners mee. Hieraan lijken impliciete normen over ‘goed sterven’ ten grondslag te liggen. Sterven doe je idealiter in harmonie met je dierbaren, waarbij ‘zaken’ zijn afgerond en er ook ruimte komt voor verzoening en vergeving. Maar zo mooi en romantisch is het plaatje natuurlijk zelden, en dat kan wringen bij de zorgverlener. Wat moet, mag, kun je dan? Wat is je rol en verantwoordelijkheid?
Als ethisch adviseur bij Expertisecentrum Euthanasie, een functie die ik tot 1 september 2025 vervulde, was ‘familie’ toch wel de bron van de meeste dilemma’s waarmee zorgverleners zich tot mij wendden met de vraag om mee te denken en te sparren. Een euthanasievraagstuk lijkt soms bepaald te worden door de juridische vraag of de casus aan de Wtl voldoet. Maar de praktijk is, gelukkig zou ik willen zeggen, veel gelaagder dan dat. Bovendien is een mens geen autonoom eiland. Relaties met anderen zijn ook (of juist) in de context van een euthanasieverzoek om verschillende redenen relevant.
Gelukkig erkent het expertisecentrum het belang van het ethische perspectief bij euthanasievraagstukken en wordt de rol van ethisch adviseur vanaf 1 december opnieuw vervuld. Ik wens mijn opvolger heel veel succes! | | | | | | ‘De Vrienden zijn van essentieel belang voor de kwaliteit en het voortbestaan van de organisatie.' | | | Jeroen Recourt, voorzitter Raad van toezicht Expertiscentrum Euthanasie Jeroen Recourt is ruim twee maanden geleden gestart. “De eerste weken bestonden natuurlijk voor een groot deel uit kennismaken.
| | | | Wat me opvalt is de goede sfeer op het kantoor in Den Haag. Ik zie gemotiveerde en inhoudelijk betrokken mensen, die op een prettige manier met elkaar omgaan.” Dat vindt hij extra waardevol omdat het werk nu eenmaal emotioneel zwaar kan zijn. “Het is belangrijk dat je vanuit Den Haag de mensen in het veld kan steunen. Met positieve energie.” | | | | Agenda Vriendenbijeenkomsten 2026
- Vrijdag 10 april, Zwolle - OOK ONLINE
Euthanasie bij dementie en bij een stapeling van ouderdomsaandoeningen
- Woensdag 17 juni, Wageningen
Euthanasie bij psychiatrie
- Maandag 14 september, Den Bosch
Euthanasie bij dementie en bij een stapeling van ouderdomsaandoeningen
- Woensdag 11 november, Den Haag
Een bijeenkomst voor naasten
We hopen u en uw introducés op een van onze bijeenkomsten te mogen verwelkomen.
| | | | Online bijeenkomsten terugkijken | | | U kunt Vriendenbijeenkomsten terugkijken via onze website. Online staan:
- Euthanasie bij dementie
- Euthanasie bij een stapeling van ouderdomsaandoeningen
- Euthanasie bij psychiatrie
- Euthanasie bij somatische ziekten
Nalaten aan een goed doel
Daarnaast is er een korte video te bekijken over nalaten aan een goed doel, verzorgd door Henk de Graaf van Centrum Nalatenschappen. Steeds vaker krijgen we vragen over hoe nalaten aan een goed doel precies werkt. Wij werken bewust samen met een externe, onafhankelijke organisatie. Nalaten is een persoonlijke keuze, en juist daarom is het belangrijk dat hier onafhankelijk en zorgvuldig mee wordt omgegaan. | | | Op de Vriendenbijeenkomst voor naasten vertelt Linda over het overlijden van haar zoon en Josine over het overlijden van haar echtgenoot. Bij beide was ik de uitvoerend arts. Beide uitvoeringen waren indrukwekkend voor mij. Bij Linda omdat zij mij haar zoon toevertrouwde in de laatste minuten. Bij Josine omdat haar man, een collega van mij, mij de eervolle opdracht gaf zijn euthanasie uit te voeren. Wij artsen en verpleegkundigen vinden het een eer dat mensen zich aan ons toevertrouwen. Ik heb voor deze twee vrouwen grote bewondering. Degene die overlijdt is dapper, maar de achterblijvers zijn dat ook.“Je hoeft niet sterk te zijn om vast te houden, je moet wel sterk zijn om los te laten.” Niet voor niets krijgen al mijn patiënten vlak voor hun inslapen een dapperheidsroos.
Constance de Vries, arts Expertisecentrum Euthanasie
voorafgaand aan de bijeenkomst voor naasten op 8 november 2025 | | | Als u nog geen Vriend bent van Expertisecentrum Euthanasie, nodigen wij u uit om zich aan te melden via onze website. Door de Vrienden kan het expertisecentrum:
- (huis)artsen begeleiden bij euthanasietrajecten;
- nascholing verzorgen voor (huis)artsen;
- bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek;
- consulent euthanasie per zorginstelling inzetten;
- interne deskundigheidsbevordering realiseren;
- de continuïteit van euthanasiezorg garanderen.
Vrienden ontvangen een uitnodiging voor Vriendenbijeenkomsten met actuele thema’s en zijn van harte welkom om introducés mee te nemen. Deze bijeenkomsten kunnen ook online worden bijgewoond. Daarnaast ontvangt u vier keer per jaar de nieuwsbrief ‘Vrienden voor het Leven’ met nieuws en updates over de euthanasiezorg en de ontwikkelingen binnen Expertisecentrum Euthanasie.
Doneer via NL36 TRIO 0391 1048 45 t.n.v. Stichting Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie o.v.v. ‘gift’. Elke bijdrage, groot of klein, is van harte welkom. | | | Colofon No. 22, december 2025
Vrienden voor het leven is een uitgave van de Stichting Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie. De nieuwsbrief verschijnt vier keer per jaar, zowel op papier als digitaal.
Copyright
Teksten uit deze nieuwsbrief mogen uitsluitend worden overgenomen na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. | | | | | | |
